Najlepsze praktyki, Nauka gry

Saksofon – sprawdź, jak uzyskać dobre brzmienie!

Właśnie zaczynasz grać na saksofonie, ale masz problemy z wydobyciem idealnego tonu? Nie powinieneś się zniechęcać, ponieważ jest to dość trudny instrument i to zupełnie normalne, że początkujący mają z nim kłopoty. Praca nad brzmieniem to długi proces, na który składa się wiele godzin ćwiczeń. Na szczęście istnieje kilka sposobów, które pomogą Ci od razu zauważyć różnicę. O czym koniecznie powinieneś wiedzieć? Przedstawiamy zbiór przydatnych porad, wskazówek i trików, dzięki którym będziesz lepiej grać na saksofonie!

Pracuj nad oddechem

Umiejętność panowania nad oddechem jest oczywiście kluczowa przy instrumentach dętych. Z tego względu muzycy muszą trenować odpowiednie partie mięśni w klatce piersiowej, a także uczyć się, jak korzystać z przepony.

W ramach rozgrzewki saksofoniści często zalecają takie ćwiczenie: na siedząco, bez instrumentu, należy przez 4 uderzenia wdychać powietrze przez usta, skupiając się na wypełnianiu płuc „od dołu”. Kiedy całkowicie się je wypełni (poczuje się ucisk w klatce piersiowej), należy od razu płynnie wypuścić powietrze, przez 4 uderzenia. Po czterokrotnym powtórzeniu można ograniczyć się do 2 uderzeń na wdech i 4 na wydech, a następnie 8 na wydech. W ten sposób pracuje się jak najdłuższym wydechem.

Sprytną wskazówką jest, by starać się wydychać „ciepłe” powietrze, jakby chciało się dmuchać na zmarznięte dłonie. W tym momencie gardło jest bardziej otwarte, co zwiększa przepływ powietrza oraz pomaga utrzymać stabilniejszy ton.

Zadbaj o prawidłową postawę

Podczas gry na instrumentach dętych ogromne znaczenie ma ilość powietrza w płucach. Nieprawidłowa postawa sprawia, że się zapadają, przez co zmniejsza się ich pojemność. Co więcej, zła pozycja może powodować napięcie, co przeszkadza w skupieniu i również negatywnie odbija się na jakości gry. W perspektywie czasu może też przyczyniać się do wykształcenia/pogłębiania wad postawy czy nawet dolegliwości bólowych.

Saksofoniści tenorowi i barytowi mają tendencję do pochylania się, zaś altowi – do garbienia się albo ogólnie nadmiernego wyginania pleców. Obie tendencje są równie szkodliwe. Najlepiej zacząć od mocnej, stabilnej, wypośrodkowanej pozycji, w której przyciąga się saksofon do siebie, a nie odwrotnie.

Dobra postawa pomaga kontrolować dźwięk i umożliwia szybsze palcowanie, dlatego na początku dobrze jest grać przed lustrem. Najważniejsze, by rozluźnić wszelkie napięcie w ramionach, rękach i szyi. Plecy mają być proste, a głowa powinna znajdować się w jednej linii z kręgosłupem.

Ćwicz z ustnikiem i pracuj z ustami

Chociaż element ten wydaje się prozaiczny, jest niezwykle ważny. Sposób, w jaki trzyma się tę część w ustach, ma ogromny wpływ na brzmienie. Na początek można pracować tylko z zdemontowanym ustnikiem (ze stroikiem i ligaturą), dmuchając w niego, tak by udało się wydobyć czysty, mocny dźwięk.

Następnie warto próbować zmieniać ton poprzez modyfikację ułożenia ust (mając jednak na uwadze to, że ruch ma odbywać się w wargach, a nie w szczęce). W ten sposób można wzmocnić mięśnie ust i przyzwyczaić się do konkretnego układu, tak by wargi nie drżały, nie zsuwały się, nie drętwiały itp. Takie drobiazgi skutecznie rozpraszają, dlatego jeśli się je wyeliminuje, można w pełni skupić się na grze.

Prostą, a skuteczną wskazówką jest też to, by próbować wywijać bardziej dolną wargę. Adepci często całkowicie zakrywają nią dolne zęby, kiedy powinna ona tylko lekko spoczywać na ich wierzchu. Podwijanie wargi jest odruchem, ponieważ w pewien sposób pomaga wydobywać mocniejszy dźwięk. Jeśli jednak chce się rozwijać swój potencjał, warto z tym walczyć (przy tym jednak nie należy oszukiwać, poruszając szczęką w celu wydobywania wyższych tonów).

Dobrze jest skoncentrować się na tym, by usta miały kontakt z ustnikiem w ich najbardziej „mięsistej” części. Wtedy stroik może wibrować tak mocno, jak to tylko możliwe, a przy potrzebna jest jak najmniejsza siła nacisku, aby utrzymać ustnik na miejscu.

Zwróć uwagę na pracę języka

Saksofoniści muszą być w stanie wydobywać nie tylko mocne, długie dźwięki, ale też szybkie i dynamiczne. W obu przypadkach bardzo ważne są artykulacja oraz praca języka. Kiedy wydmuchuje się strumień powietrza, przy akcentowaniu nut język zatrzymuje go, by robić „przerwy”. Jego umiejscowienie w tym momencie jest bardzo ważne. Większość saksofonistów preferuje delikatne dotknięcie tylnej części górnych przednich zębów.

Opanuj tony składowe (overtones)

Tak zwane tony składowe sprawiają, że średniozaawansowany gracz od razu brzmi jak prawdziwy muzyk. Osoby początkujące raczej powinny odpuścić sobie to zagadnienie, ale jeśli posiadają już jakieś doświadczenie, śmiało mogą spróbować.

Overtones można uzyskać wtedy, gdy stosuje się alternatywne palcowanie (a także nieco inną pracę ust, zadęcie itp.) i uzyskuje się bardziej rezonansowy (czy nawet ostrzejszy) dźwięk przy konkretnych nutach. Przy graniu wyżej są o wiele trudniejsze, ale kiedy zacznie się od niższych i średnich przedziałów, można osiągnąć unikalne brzmienie. Jeśli temat wydaje się ciekawy, warto bliżej się z nim zapoznać.

Ćwicz długie tony

Tak zwane długie tony są kluczowe dla każdego instrumentu dętego. Warto próbować grać wybrane nuty przez 4-8 uderzeń (korzystając z tunera), dbając o to, by dźwięk był stabilny i mocny od początku do końca. Do tego trzeba dobrze opanować oddychanie przeponą, co warto ćwiczyć niezależnie, świadomie i głęboko robiąc wdechy oraz wydechy, np. z ręką położoną na brzuchu.

Korzystaj z metronomu

Dobre wyczucie tempa może i nie ma bezpośredniego wpływu na brzmienie saksofonu, ale pomaga stać się o wiele lepszym graczem. Podczas ćwiczeń warto ustawić metronom na tempo, w którym powinno się grać dany utwór. Jeśli pojawią się trudności, dobrze jest spróbować ustawić tempo wolniejsze o 30 bpm. Następnie należy grać w kółko, aż uda się pięciokrotnie zagrać dany fragment bez problemu. Wtedy można podnieść tempo o 10 bpm i znów zrobić to samo. Kroki te należy powtarzać dalej, aż osiągnie się cel, czyli prawidłowe tempo.

Eksperymentuj z kształtem samogłosek w ustach

Układ warg ma większe znaczenie w przypadku saksofonu niż jakiegokolwiek innego instrumentu dętego. Podczas gry usta i gardło tworzą różne „kształty”, podobnie jak przy wypowiadaniu samogłosek. Warto z tym eksperymentować, by znaleźć układ, który pozwala najlepiej uzyskać dany dźwięk. Będzie się on oczywiście zmieniał w zależności od wybranego stylu gry.

Większość uczniów jest instruowana, by dmuchać w saksofon tak jakby chciało się powiedzieć „AAH”. Wtedy jednak podnosi się język, co blokuje przepływ powietrza z gardła i z ust. Nauczyciele często zalecają więc, by raczej postawić na „EEE”, który przyczynia się do skierowania się języka w dół, dając więcej miejsca dla powietrza.

Trenuj artykulację

Praca nad artykulacją nie oznacza wcale, że trzeba doskonale kontrolować to, jak wygrywa się dane nuty. Warto jednak ją trenować, ponieważ solidne podstawy pomagają wzmocnić wydobywane dźwięki. Problematyczne są drobne błędy, np. kiedy zaciska się szczękę przy akcentowaniu nuty, niepotrzebnie odcina się powietrze. Dobrze jest też postarać się walczyć z nawykiem poruszania gardła przy artykulacji.

Dobierz odpowiedni ustnik

Wiele osób popełnia podstawowy błąd i korzysta z ustnika, który jest dołączony do nowego sprzętu albo (co gorsza!) nie wymienia tego elementu po kupnie używanego instrumentu. Fabrycznie montowane ustniki z reguły reprezentują dość niską jakość wykonania – są w teorii dla wszystkich, a w praktyce dla nikogo.

W przypadku saksofonu z drugiej ręki, ustnik może być z kolei zupełnie niedopasowany i/lub dość sfatygowany. Każdy ma inne usta, dlatego powinien dobrać tę część do swojej anatomii, stylu gry i preferencji.

Wybierz mniejszy stroik

Dla osób początkujących mniejsze stroiki są z reguły lepsze. Na większych trudniej jest uzyskać dźwięk wysokiej jakości. Dopiero gdy poczuje się już pewnie ze stroikiem 1-1,5, można spróbować wymienić go na większy.

Słuchaj najlepszych saksofonistów

Punkt ten wydaje się oczywisty, ale wiele osób podchodzi do tego zagadnienia z pobłażliwością. Jeśli chce się lepiej grać na danym instrumencie, przede wszystkim trzeba „osłuchać się” z jego brzmieniem. Wtedy o wiele łatwiej jest uzyskać idealny dźwięk. Warto wybrać sobie ulubione utwory i muzyków, by często ich słuchać. Przy tym dobrze jest eksperymentować z różnymi nurtami, stylami itp., wynotowując sobie konkretne nazwiska oraz tytuły. Dzięki temu można ustalić poziom, jaki chce się osiągnąć.

Ćwicz każdego dnia

Rada ta dla niektórych może być niemalże niemożliwa do przestrzegania, ale warto spróbować. Wiadomo, że w wirze codziennych obowiązków trudno czasem znaleźć chociażby chwilę dla siebie. Nie musi to jednak być godzina, bo w zupełności wystarczy zaledwie 5 czy 10 minut. Regularny trening pozwala szybciej osiągać postępy oraz utrwala wypracowane już umiejętności.

Masz kłopot ze zmotywowaniem się do nauki? Pomocny może być nasz artykuł: „Słomiany zapał – sprawdź, jak z nim sobie radzić!”.

Wybierz dobry instrument

Absolutną podstawą jest sprzęt, z którym się pracuje. Sfatygowany, niesprawny, zaniedbany czy słaby jakościowo instrument może zdecydowanie gorzej brzmieć. Co więcej, jego stan ma wpływ nie tylko na dźwięk, ale też grywalność. Wszelkie niedogodności skutecznie zniechęcają do ćwiczeń.

Jak zdobyć saksofon do nauki gry?

Nowe, markowe saksofony bywają niestety dość drogie. Kiedy zaś chce się kupić model używany, może być trudno ze znalezieniem zadbanego, w pełni sprawnego sprzętu. Przez to wiele początkujących ma kłopot ze zdobyciem instrumentu do nauki. Nie ma bowiem sensu tracić pieniędzy na tanie modele – nie tylko będą gorzej brzmieć, ale są też bardziej narażone na uszkodzenia. Kiedy zaś porzuci się nowe hobby, trudniej będzie je sprzedać i w efekcie straci się więcej pieniędzy niż gdyby zainwestowało się w dobry gatunkowo saksofon od znanego producenta.

Świetnym rozwiązaniem jest skorzystanie z usług wypożyczalni instrumentów online. Vibe oferuje szeroki wybór sprzętu wysokiej klasy w ramach przystępnego cenowo abonamentu. Wystarczy płacić co miesiąc niewysoką składkę przez wybrany okres. Po zakończeniu umowy można oddać lub wymienić sprzęt. Istnieje również opcja wykupienia go na własność (w jednej wpłacie albo w ratach). Wszystkie formalności załatwia się zdalnie – instrument odbiera się we wskazanym partnerskim sklepie muzycznym albo zostaje dostarczony przez kuriera na podany adres.

Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą saksofonów!

Trąbki (129)

Saksofony (66)

Puzony (73)

Powiązane Artykuły