Rodzaje i budowa trąbek

Trąbka jest stosunkowo prostym instrumentem dętym, dlatego wiele osób zaczyna swoją przygodę z tą kategorią sprzętu muzycznego właśnie od niej. Jej ciekawe brzmienie może być zarówno energiczne, żywe, jak i melancholijne, refleksyjne. Nie bez powodu z powodzeniem wykorzystuje się ją w wielu gatunkach muzycznych. Pojęcie „trąbka” jest jednak dość szerokie, bowiem w praktyce odnosi się do wielu zróżnicowanych instrumentów. W tym artykule wyjaśniamy, czym właściwie jest trąbka i jak jest zbudowana, a także omawiamy jej podstawowe odmiany!

Trąbka – popularny instrument dęty blaszany

Trąbka jest instrumentem dętym blaszanym, zdecydowanie najpopularniejszym z tej grupy. Jest sprzętem transponującym – oznacza to, że jej zapis nutowy nie jest taki sam, jak realnie brzmiący dźwięk. Najpowszechniejszym strojem jest B, ale często spotyka się też C, D, Es, F i A. Stan ten wynika z tego, że w dawnych czasach instrumenty dęte blaszane nie miały systemu wentyli i wydawały tylko szereg tonów naturalnych. Do grania w innych tonacjach konieczne były dodatkowe egzemplarze instrumentu.

Trąbka w stroju B jest najpopularniejsza ze względu na uniwersalne, optymalne brzmienie, a także stosunkowo prostą obsługę. Skala instrumentu obejmuje w zapisie od fis do c³, a w brzmieniu od e do b² (warto jednak pamiętać, że jest zależna w dużej mierze od umiejętności i indywidualnych predyspozycji osoby grającej).

Interesujesz się tym tematem, ponieważ zastanawiasz się, czy może powinieneś zaangażować się w nowe hobby? Sprawdź nasz artykuł: „Dlaczego warto grać na instrumentach muzycznych?”!

Budowa trąbki

Budowę trąbki najlepiej opisać na przykładzie współczesnego modelu w stroju B, ponieważ jak później to pokażemy, istnieje wiele jej odmian różniących się nie tylko brzmieniem, ale też wyglądem.

Trąbka najczęściej składa się z metalowej rury, wykonanej z mosiądzu (a czasem z metalu szlachetnego), która jest skręcona w pętlę. Z jednej strony zakończona jest ustnikiem w kształcie kielicha, a z drugiej rozszerza się w tzw. czarę.

Na rurze umieszczone są zawory w formie tłoków, które umożliwiają zamykanie i otwieranie alternatywnych dróg przepływu powietrza, pozwalających zmieniać wysokość wydobywanego dźwięku. Dodatkowo montuje się też specjalne zawory, które regulują wilgoć i umożliwiają usuwać gromadzącą się ślinę oraz skraplającą się parę z wydychanego powietrza.

W celu modyfikacji siły i barwy dźwięku na czarę można zakładać specjalne tłumiki.

Rodzaje trąbek

Istnieje wiele odmian i rodzajów trąbek, które w większym lub mniejszym stopniu różnią się od typowego wyobrażenia o tym instrumencie, czyli najpopularniejszego modelu B. Poniżej po krótce opiszemy wszystkie najważniejsze warianty.

Trąbka Bb

Zaczynamy oczywiście od „standardowej”, najszerzej wykorzystywanej trąbki B (Bb). Jest najpopularniejszą trąbką, idealną dla osób początkujących, a także najczęściej wykorzystywaną w zespołach i orkiestrach. Jest instrumentem transponującym, ponieważ gdy gra się na niej nutę C, w rzeczywistości słyszy się nutę Bb. Partie na taką trąbkę są pisane zgodnie z transpozycją.

Trąbka Bb została wynaleziona w 1800 roku we Francji jako zastępstwo dla kornetu. Wcześniej korzystano z trąbek F i G, ale były zdecydowanie większe, a przez to mniej wygodne. W późniejszych epokach instrumentten odegrał kluczową rolę w rozwoju muzyki jazzowej.

Jako najdłuższa z trąbek (po rozwinięciu jej rura ma ponad 120 cm długości), gwarantuje bogate, łagodne brzmienie.

Trąbka C

Trąbka ta zgodnie z nazwą gra w tonacji C, ale co ciekawe, jej nie transponuje – kiedy gra się na niej nutę C, słyszy się właśnie ją. Odmiana ta jest często wykorzystywana w utworach solowych. Ma bardziej jasne, wyższe brzmienie niż trąbka Bb, przez co spotykana jest szczególnie w zespołach orkiestrowych oraz utworach, w których instrument ten odgrywa ważną rolę.

Odmianę tę wynaleziono w podobnym czasie co Bb, ponieważ również stanowiła alternatywę dla kornetu. Wygląda bardzo podobnie, ale przy bliższej inspekcji można zauważyć, że ma nieco krótsze rurki z tłokami.

Trąbka D/Eb

W baroku na fali popularności trąbek Bb i C stworzono także wariant D, który oferował jeszcze jaśniejszy, bardziej „przeszywający”, ostry dźwięk. Odmianę tę wykorzystuje się do osiągania nut niedostępnych dla innych instrumentów. Pozwala skutecznie podkreślać wybrane partie utworu, dlatego nie gra się na niej raczej solo. Z reguły posiada dodatkowe, krótsze rurki, a nierzadko i czwarty zawór. Na rynku można znaleźć też trąbkę Eb, która jest w praktyce drobną modyfikacją trąbki D.

Trąbka Piccolo

Piccolo, zgodnie z nazwą (wł. mały), to najmniejsza odmiana trąbki. W teorii gra w tonacji Bb, ale w praktyce o jedną oktawę wyżej, dlatego również jest instrumentem transponującym. Stanowi alternatywę dla trąbki D, ponieważ ma również wysoki, jasny dźwięk.

Instrument wynaleziono na początku XX wieku i głównie wykorzystywano go w muzyce religijnej, ale z czasem zaczął być doceniany przez rozmaitych muzyków, np. słynny zespół The Beatles.

Trąbka ma krótkie, unikalnie ułożone rurki oraz posiada czwarty zawór. Niektóre modele dzięki delikatnej modyfikacji umożliwiają grę w tonacji A.

Trąbka kieszonkowa

Trąbka Piccolo często jest mylona z trąbką kieszonkową. Różnica jest jednak wyraźna – pierwszy model jest mniejszy, ale przy tym jego budowa zapewnia inne dźwięki, zaś drugi pomimo swoich niewielkich gabarytów zachowuje brzmienie klasycznej trąbki Bb. Jest więc, znów zgodnie z nazwą, po prostu wersją kieszonkową. Powstała z myślą o tym, by ułatwić transport sprzętu i zapewnić większą wygodę muzykom.

Zdaniem niektórych taka trąbka mimo wszystko w porównaniu brzmi nieco inaczej (cieplej) albo ogólnie „gorzej”, ponieważ jej rurka jest zawinięta zdecydowanie ciaśniej.

Trąbka naturalna (wczesna)

„Przodkami” współczesnych trąbek są modele, które nie miały żadnych zaworów. Pewne warianty wykorzystuje się do dzisiaj i nazywa się je trąbkami naturalnymi, ewentualnie wczesnymi.

Powstały w baroku i były bardzo popularne w tym okresie. Grano na nich w tonacji D, najbardziej rozpowszechnionej w tamtych czasach. Wygrywanie innych nut było możliwe przez embouchure, czyli odpowiednie zmienianie ułożenia warg i pracę z oddechem. Umiejętność ta jest podstawą dla trębaczy, ale w tym przypadku trzeba naprawdę dobrze ją opanować.

Trąbka naturalna jest z reguły większa niż Bb i ma wyższy, ostrzejszy dźwięk.

Trąbka Bulge

Na początku XIX wieku trąbka naturalna wyewoluowała w ciekawą odmianę o nazwie Bugle, wykorzystywaną głównie w celach wojskowych. Powodem powstania tego wariantu było stworzenie praktycznego instrumentudętego bez wentyli. Dzięki temu regulacja wysokości dźwięku i jego siła zależy wyłącznie od osoby grającej. Jest bardzo praktyczna (prosta w obsłudze, odporna itp.), a do tego wytwarza echo o tonie idealnym dla służb militarnych. Z reguły gra się na niej w niskiej tonacji G.

Trąbka suwakowa

Model ten powstał w XV wieku i stał się bardzo popularnym instrumentem w dobie renesansu. Z niego wyewoluował puzon, bowiem posiada specjalny suwak przeznaczony do uzyskiwania innych dźwięków. W przypadku trąbki podczas gry przesuwa się jednak nie tylko ten element, ale większość instrumentu, trzymając za ustnik.

Wariant ten jest dość wymagający podczas gry, ale to świetna opcja dla osób, które chcą się pobawić, poeksperymentować albo w pełni pokazać swoje umiejętności, np. robiąc show podczas koncertu.

Trąbka Flügelhorn

Wariant stworzony w Niemczech, w połowie XIX wieku. To kolejny kuzyn trąbki, który powstał jako modyfikacja mająca zwiększyć zakres jej brzmienia. Ma wyraźnie większą, luźniejszą cewkę, przez co daje bardziej miękki dźwięk. Instrument przede wszystkim wykorzystuje się przy balladach jazzowych oraz innych utworach, w których pojawiają się dłuższe, pełniejsze nuty.

Kornet

Na koniec wspominany wcześniej kornet, czyli bezpośredni poprzednik trąbki Bb. Gra w tej właśnie tonacji, ale ma porównywalnie bardziej łagodny, głośniejszy i cieplejszy ton. Jest stosunkowo łatwy do trzymania i prosty w obsłudze.

Jak zdobyć trąbkę do nauki gry?

Osoby uczące się grać na trąbce powinny po prostu zainwestować w nowy, markowy, dobre jakościowo sprzęt. Takie instrumenty są jednak dość kosztowne i nie każdego na to stać. Brak pewności w kwestii tego, czy nowe hobby rzeczywiście ma przyszłość, również nie zachęca do dużych wydatków. Nie powinno się jednak „oszczędzać”, wybierając tańsze modele.

Sprzęt wykonany z materiałów słabej jakości, nieuważnie wykończony itp. jest nie tylko nietrwały i narażony na uszkodzenia, ale zazwyczaj dużo gorzej brzmi, co potrafi osłabić zapał do nauki. Do tego błyskawicznie traci na wartości i trudniej jest go potem ewentualnie odsprzedać – w razie porzucenia ćwiczeń nie odzyska się żadnych pieniędzy.

Zakup dobrej używanej trąbki w wielu przypadkach jest opłacalnym rozwiązaniem, ale można mieć kłopot ze znalezieniem zadbanego modelu w rozsądnej cenie. Osoby niedoświadczone często dają się nabrać na „promocyjne” oferty nieuczciwych sprzedawców. Uszkodzony czy sfatygowany sprzęt w wielu przypadkach może okazać się tylko stratą pieniędzy.

Nie wszyscy zdają sobie jednak sprawę z tego, że istnieje jeszcze inna opcja. Wypożyczalnia instrumentów online Vibe oferuje szeroki wybór sprzętu muzycznego wysokiej jakości. Klienci mogą znaleźć odpowiedni model dla siebie, a następnie wynająć go na określony czas, w ramach niewysokiego, miesięcznego abonamentu. W ten sposób można niedrogo przetestować różne instrumenty, opanować podstawy gry itp.

Po zakończeniu minimalnego okresu najmu dostępna jest opcja oddania sprzętu albo wymiany na inny model. Kiedy zaś zechce się go zachować, wystarczy wpłacić ustaloną kwotę albo kontynuować najem aż do momentu spłaty pełnej wartości.

Wszystkie formalności załatwia się przez internet, wypełniając prosty formularz. Instrument zostaje przygotowany do odbioru w wybranym partnerskim sklepie muzycznym albo dostarczony kurierem na podany adres.

Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą trąbek!